هنگام ابتلا به ویروس کرونا چه اتفاقی در بدن می افتد؟

مقدمه

ویروس کرونای جدید از نظر ژنتیکی به ویروس سارس شباهت دارد. بنابراین ترکیب نتایج پژوهش‌های اولیه درباره‌ی شیوع ویروس کرونای جدید با آموخته‌های گذشته در زمینه‌ی همه‌گیری ویروس سارس می‌تواند به ما کمک کند تا پاسخ این سوال را پیدا کنیم. باید به این نکته اذعان داشت که در مورد پاتوژنز کووید 19 اطلاعات قابل اعتمادی هنوز در دسترس نیست.

شواهد موجود در زمینه پاسخ به سوال 

علائم ویروس کرونای جدید همانند بیشتر بیماری‌های ویروسی تنفسی فوقانی، غیر اختصاصی است و ممکن است علایمی شبیه آنفلوانزا و یا سرماخوردگی در بیماران ایجاد کند. در حدود ۸۲ درصد از موارد، ویروس کرونا باعث علائم خفیف شده و در بقیه‌ی موارد منجر به بیماری می‌شود. سازمان بهداشت جهانی در مورد بیش از 55 هزار فرد مبتلا به ویروس کرونا در چین تا اول اسفند 1398 (20 فوریه 2020) نشان می‌دهد که این افراد علائم و نشانه های زیر را داشته اند:
شایع‌ترین علامت تب است که در 88 درصد بیماران از روزهای اول دیده می‌شود. در 68 درصد بیماران، سرفه های خشک و در 38 درصد موارد خستگی دیده می شود. سایر علائم به ترتیب شیوع عبارتند از: خلط (33 درصد)، تنگی نفس (19 درصد)، درد عضلات و مفاصل (15 درصد)، گلودرد (14 درصد)، سردرد (14 درصد)، لرز (11 درصد)، تهوع و استفراغ (5 درصد). شاید به این موارد بتوان از دست دادن حس چشایی و بویایی را نیز افزود.
در بیشتر بیماران، فعالیت ویروس کرونا از ریه‌ها آغاز می شود و در آن‌جا نیز به پایان می‌رسد. با پیشرفت بیماری، ممکن است ذات‌الریه شدید، نارسایی و زجر تنفسی، عفونت خون، افت فشارخون به علت افزایش عفونت در بدن و از کار افتادن اندام‌های بدن مثل قلب و ریه و در نهایت مرگ رخ دهد. پس از درگیری ریه ها، سیستم ایمنی وارد عمل می‌شود. بدن در اثر حضور یک مهاجم ویروسی برانگیخته و برای رفع آسیب و ترمیم بافت ریه، سلول‌های ایمنی در قسمت ریه دست به کار می‌شود. هنگامی که این فرایند التهابی عملکرد طبیعی خود را داشته باشد، فقط محدود به مناطق آلوده است. اما گاهی سیستم ایمنی از کنترل خارج شده و تمام سلول‌هایی که سر راه خود می بیند از جمله بافت‌های سالم را از بین می‌برد. بنابراین سیستم ایمنی به ‌جای اینکه آسیب را کمتر کند، آن را تشدید می‌کند و مواد زائد بیشتری در ریه‌ها جمع می‌شود و ذات‌الریه تشدید می‌شود و کم کم می‌تواند منجر به نارسایی تنفسی شود. 
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیماری سارس (از خانواده ویروس های کرونا) حفره‌هایی را در ریه ایجاد می‌کند که باعث می‌شود ریه، ظاهری شبیه کندوی زنبورعسل پیدا کند و این ضایعات در افراد مبتلا به ویروس کرونای جدید نیز دیده می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، اغلب برای کمک به تنفس بیمار باید از ونتیلاتور (دستگاه تنفس مصنوعی) استفاده شود. در همین حین، التهاب موجب می‌شود غشایی که بین کیسه‌های هوایی و عروق خونی قرار گرفته است، نفوذپذیرتر شود و این امر می‌تواند منجر به پر شدن ریه‌ها از مایع شود که حاصل آن ناتوانی ریه در اکسیژن‌رسانی به خون است. در موارد شدید، ریه‌ها پر از مایع شده و نفس کشیدن غیرممکن می‌شود. این گونه است که مردم جان خود را از دست می‌دهند. در بخش کوچکی از بیماران، مشکلات گوارشی نظیر تهوع و استفراغ (5 درصد) نیز وجود دارد. پزشکان نشانه‌هایی از آسیب کبدی و روده ای را در بیماران مبتلا به سارس، مرس و ویروس کرونای جدید دیده‌اند که اغلب خفیف بوده است، اگرچه در موارد شدید بیماری منجر به آسیب شدید کبدی و حتی نارسایی کبدی شده است. 

نتیجه‌گیری

در بیشتر بیماران، بیماری کرونا از ریه‌ها آغاز شده و در آن‌جا نیز به پایان می‌رسد. اما علاوه بر ریه ها ممکن است سایر اعضا نظیر کبد، روده وکلیه ها نیز درگیر شود. 

منابع

1. Matthew Frieman. Discusses research into COVID-19 and similarities and differences with SARS and MERS and social distancing (CNN); http://mms.tveyes.com/MediaCenterPlayer.aspx
2.  WHO-China Joint Mission (16–24 February 2020). "Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)".
3. Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. https://www.thelancet.com/action/showPdf 
4. Guan Wei-jie, Ni Zheng-yi, Hu Yu, et al. Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China. New England Journal of Medicine; 2020. doi:10.1056/NEJMoa2002032. PMID 32109013.
5. Pan Xingfei, Chen Dexiong, Xia Yong, et al. Asymptomatic cases in a family cluster with SARS-CoV-2 infection". The Lancet Infectious Diseases; 19 Feb. 2020; doi:10.1016/S1473-3099(20)30114-6. ISSN 1473-3099. PMID 32087116.
6.  Centers for Disease Control and Prevention. 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV). 11 February 2020. Retrieved 18 February 2020.
7.  Huang C, Wang Y, Li X, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China". Lancet. Feb. 2020; 395 (10223): 497–506. doi:10.1016/S0140-6736(20)30183-5. ISSN 0140-6736. PMID 31986264.  
8.  "WHO COVID-19 situation report 29" (PDF). World Health Organization. 19 February 2020.
9. "Q&A on coronaviruses (COVID-19): How long is the incubation period for COVID-19?". WHO. Retrieved 26 February 2020.